W tym wydaniu:

Kurier Jagodowy

Ministerialny wyjazd studyjny

Przedstawiciele Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, dyrekcji KOW oraz posłowie z Sejmowej Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi (fot. 1) 18 i 19 września odwiedzili czołowe w Polsce gospodarstwa jagodowe. Wyjazd studyjny został zorganizowany przez Klaster Ogrodnictwo Przyszłości, Parlamentarny Zespół ds. Ochrony i Rozwoju Polskiej Produkcji Rolnej oraz przewodniczącego Sejmowej Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Celem wizyt było nie tylko poznanie nowoczesnych technologii produkcji owoców jagodowych, ale przede wszystkim także bezpośrednia rozmowa z plantatorami o wyzwaniach i problemach, z którymi zmaga się branża.

Ważne sprawy

Jagodowe podczas Asia Fruit Logistica

Co roku w Hongkongu odbywają się międzynarodowe targi owocowo-warzywne pod nazwą Asia Fruit Logistica. To największa tego typu impreza w regionie, będąca niejako azjatycką wersją odbywających się w Berlinie targów Fruit Logistica. Uczestnikami są producenci zarówno owoców i warzyw, jak i technologii, którzy mają ambicję biznesowego istnienia w tej części globu. Warto również wiedzieć, że region ten zamieszkuje blisko 60% populacji kuli ziemskiej. Nie mogło więc zabraknąć oferty z Polski, stąd Związek Sadowników RP od czterech lat organizuje na tych targach Polskie Narodowe Stoisko.

Truskawka

Uprawa na owocowanie w nietypowych terminach

Marcowe szkolenie zorganizowane w stacji doświadczalnej firmy Delphy w Horst w Holandii było świetną okazją do zapoznania się z prowadzonymi tam doświadczeniami. W przygotowanym materiale przedstawiam wybrane informacje dotyczące nowych modeli uprawy odmian truskawki powtarzających owocowanie oraz nowej generacji odmian typu low-chill. Wyniki, co prawda, dotyczą upraw szklarniowych, których w Polsce cały czas jest niewiele, ale dane te mogą dać cenne wskazówki do wykorzystania w tunelowej produkcji truskawek na rynnach.

Rozwój kluczem do sukcesu

Patryk Ogieniewski wspólnie z rodzicami prowadzi gospodarstwo „Ognisty Owoc” w miejscowości Stryków niedaleko Nowego Miasta nad Pilicą. Ważną część produkcji stanowią w nim truskawki. Dwa lata temu zdecydował się na budowę tuneli, a po ubiegłym sezonie postanowił przejść z produkcji tunelowej w gruncie na uprawę na rynnach w substracie kokosowym. Historia gospodarstwa stanowi ciekawy i cenny przykład dla plantatorów, którzy rozważają tego typu inwestycję. Znakomicie pokazuje, że choć taki system umożliwia produkcję owoców najwyższej jakości i maksymalizację zysków, to jednocześnie wymaga wiedzy, doświadczenia i uwagi, żeby prawidłowo poprowadzić plantację.

Koszty i opłacalność truskawek przemysłowych Czy ostatnie lepsze lata uratują tę branżę

Najważniejszym czynnikiem decydującym o wyborze kierunku produkcji jest co do zasady cena zbytu, jaką za truskawki może uzyskać producent. Kształtowanie się cen truskawek do przetwórstwa w ciągu ostatnich 10 lat raczej bez wątpliwości pokazuje, przy jakim rodzaju technologii uprawy mamy szansę na najwyższe ceny tych owoców.

Truskawkowy marketing Jak media społecznościowe pomagają rozwinąć plantację

W serwisach TikTok, Instagram i Facebook śledzone są przez dziesiątki tysięcy osób, a nagrania i zdjęcia osiągają milionowe zasięgi. W wesoły sposób pokazuje realia życia w gospodarstwie rolnym, które prowadzi wspólnie z mężem Markiem w miejscowości Moszna Kolonia w województwie lubelskim. Ważnym elementem produkcji roślinnej są truskawki, na bazie których moja rozmówczyni stworzyła prawdziwą markę osobistą. Te działania nagrodzono m.in. podczas przeglądu marek i projektów marketingu w branży jagodowej Branding Ovation tytułem Truskawkowa Marka Roku 2025 (czyt. „Jagodnik” 5/2025). Z panią Karoliną rozmawiałem nie tylko o samej uprawie truskawek, ale także o kreowaniu wizerunku w sieci, jako o ważnym i niezwykle pomocnym sposobie na zdobycie stałych klientów, zwiększenie dochodów i w efekcie – na rozwój gospodarstwa.

Zwalczanie mączniaka prawdziwego – nowe możliwości

Mączniak prawdziwy to jedna z najgroźniejszych chorób truskawek w uprawach towarowych. Postępujące zmiany klimatyczne, w tym wzrost temperatury, oraz intensyfikacja produkcji w systemach pod osłonami powodują, że choroba ta staje się coraz bardziej uciążliwa dla plantatorów. Poniżej przedstawiam przegląd aktualnej wiedzy na temat objawów tej choroby oraz biologii patogenu, który ją wywołuje, a także nowoczesne metody jej zwalczania, ze szczególnym uwzględnieniem zastosowania promieniowania UV-C jako elementu zintegrowanej ochrony roślin.

Nawożenie, stymulacja i ochrona w trudnym sezonie

Tegoroczny sezon truskawkowy był dla plantatorów bardzo wymagający, ale – jak pokazał przykład gospodarstwa Magdaleny i Mateusza Włodarczyków w Hornigach, gospodarzy projektu Truskawkowe Inspiracje – prawidłowo zaplanowane nawożenie i ochrona plantacji oraz zabiegi stymulujące rośliny w najtrudniejszych okresach przełożyły się na dobry plon o wysokiej jakości, a za owoce można było uzyskać satysfakcjonującą cenę. Podczas finałowego spotkania projektu (fot. 1) omówiono całą technologię wdrożoną w tym roku na plantacji.

Malina

Zakładamy nową plantację. Gleba to podstawa

Problemy dotyczące zmęczenia gleby, wynikające z uprawy monokulturowej dotykają wielu plantatorów wyspecjalizowanych w produkcji malin. W tym roku ta tematyka miała szczególne znaczenie podczas 11. edycji projektu Malinowe Factory. Jego gospodarz dr Paweł Krawiec (fot. 1) omówił to zagadnienie, w związku z założeniem nowej kwatery malin na stanowisku, na którym od wielu lat uprawiany był ten gatunek. Zaproszeni specjaliści podzielili się wiedzą pozwalającą lepiej radzić sobie z tzw. chorobą replantacji i zadbać o mikrobiom gleby.

Groźne choroby w tunelach

Z roku na rok przybywa plantacji malin prowadzonych w zblokowanych tunelach. Oprócz wyzwań związanych z aspektami technologicznymi i agrotechnicznymi, ważnym zagadnieniem są choroby, które również występują w tych obiektach. Ochrona w uprawach pod osłonami ma nieco inny charakter niż w otwartym gruncie, co związane jest m.in. z chorobami, jakie w sezonie mogą wystąpić i które stanowią istotne zagrożenie. Wśród najgroźniejszych i najbardziej niebezpiecznych można wymienić szarą pleśń i kompleks zamierania pędów, za który odpowiada zespół patogenów, oraz choroby odglebowe, a także zasiedlanie owoców przez grzyby sadzakowe.

Malinowe Szkoły – narodowy program jagodowej edukacji

Maliny od lat zajmują wyjątkowe miejsce w polskim ogrodnictwie. Z jednej strony trwale wpisały się w krajobraz i tradycję wielu regionów naszego kraju, w tym m.in. Lubelszczyzny (największe „zagłębie” ich produkcji w Polsce), a z drugiej – dzięki pracy hodowców z Sądecczyzny – stały się symbolem polskiej innowacyjności i globalnego sukcesu.

Borówka

Polskie Jagody w Olchowcu. Nowoczesna plantacja wobec wyzwań i rynku premium

W malowniczym Olchowcu w województwie lubelskim działa Grupa „Polskie Jagody” – producent owoców jagodowych, głównie borówek, który w ciągu kolejnych lat przekształcił swoje uprawy w nowoczesny kompleks produkcyjny. W skład grupy wchodzi sześć plantacji, które obejmują łącznie około 180 hektarów gruntów. To jeden z największych producentów w tej branży w Polsce.

Formowanie pąków kwiatowych i prawidłowe zimowanie borówki

Uprawa borówek stanowi swego rodzaju obieg zamknięty, w którym każdy sezon przygotowuje podstawy do plonowania w następnym. Już pod koniec lata decyduje się, ile owoców plantator zbierze w kolejnym roku. Proces formowania pąków kwiatowych, a potem ich prawidłowe przezimowanie są najważniejszymi etapami budowania plonu. Wymagają precyzyjnego zarządzania nawożeniem, nawadnianiem, cięciem i ochroną, a także znajomości specyfiki odmian.

Trudny sezon, trudne pytania

Sprzedaż borówek oraz ceny uzyskiwane za owoce wywołują wśród plantatorów wiele kontrowersji, zwłaszcza w realiach tak trudnego sezonu, jak tegoroczny. Podczas finału Borówkowego Factory 2025 (5 września) była okazja, żeby ten temat przedyskutować z przedstawicielami firm handlowych, którzy podczas debaty (fot. 1) poprowadzonej przez Mirosława Garlińskiego, plantatora z Dolecka omówili czynniki wpływające na kształtowanie cen rynkowych i realia współpracy producentów z odbiorcami krajowymi i zagranicznymi.

Nowe odmiany borówki wysokiej z IO – PIB w Skierniewicach

Wśród działań prowadzonych przez Instytut Ogrodnictwa – Państwowy Instytut Badawczy w Skierniewicach ważne są te związane z hodowlą nowych odmian gatunków roślin sadowniczych. Od kilkunastu lat prace są ukierunkowane także na nowe odmiany borówki wysokiej (typu północnego). Działania hodowlane w tym zakresie koordynuje doświadczony genetyk i hodowca – profesor dr hab. Stanisław Pluta. Odwiedzając Go w tym roku w okresie dojrzewania borówek, mogłem się przekonać, jakie są efekty tych prac oraz dowiedzieć się, kiedy możemy oczekiwać nowych odmian tego gatunku, przeznaczonych na plantacje towarowe w Polsce.

Porzeczka

Porzeczka czarna – czy kolejny dobry sezon zrekompensuje wcześniejsze straty

Kolejny już sezon był dość łaskawy dla producentów porzeczki czarnej, jeśli chodzi o ceny zbytu. Niestety, podobnie jak w poprzednich latach, głównym sprawcą była pogoda, a nie wyraźne zmiany strukturalne w branży czy wzrost spożycia tych owoców w kraju czy na świecie. Wprawdzie w tym roku owoce czarnej porzeczki szybko się skończyły, ale było to skutkiem niskich zbiorów i szybkiego kurczenia się zapasów z poprzedniego roku. W bieżącym sezonie wskutek przymrozków bardziej ucierpiały plantacje porzeczki czarnej położone w środkowej oraz zwłaszcza w północnej i północno- -wschodniej Polsce, trochę mniej na Lubelszczyźnie, w Sandomierskiem czy na Podkarpaciu. Według wstępnego szacunku GUS, w skali całego kraju prognozowany jest co najmniej 30-procentowy spadek plonów, w stosunku do tych w latach normalnego urodzaju.

Winiarstwo

Zbiór winogron i ostatnie prace w winnicy przed zimą

Zwieńczeniem całorocznych prac polowych w winnicy jest zbiór winogron. Większość polskich winnic dostarcza surowiec do wyrobu wina. Dzień zbioru staje się więc początkiem kampanii winiarskiej. Wino – produkt otrzymany w procesie przerobu winogron, czyli winifikacji – będzie ostatecznym efektem pracy winiarza. Uprawa winorośli deserowej nie jest w Polsce rozpowszechniona, ale warto wspomnieć, że dzięki zmianom klimatycznym, postępowi w hodowli odmian, technologii uprawy i przechowania owoców, także ten rodzaj produkcji ogrodniczej staje się realny. W okresie pozbiorczym winiarze są skupieni na winifikacji. Niemniej jednak jesienią i w okresie tzw. przedzimia warto wykonać w polu pewne czynności, których część związana jest z prawidłowym przygotowaniem winnicy do zimowania. Wykonanie innych odciąży winiarza w przyszłym sezonie i ograniczy natłok prac polowych u schyłku zimy i wiosną.

Tylko u nas

Mangan w nawożeniu roślin jagodowych

Mangan jest składnikiem, którego niedobory spotyka się częściej w uprawach pod osłonami niż w produkcji polowej. Zwłaszcza podczas wczesnej uprawy truskawek w szklarniach i tunelach przy deficycie światła i podczas intensywnego wzrostu mogą jednak wystąpić przejściowe jego deficyty. Do podobnych sytuacji może dochodzić po koniec produkcji jesienią, gdy temperatura jest niższa od optymalnej, panuje wysoka wilgotność podłoża i powietrza oraz zmniejsza się intensywność światła.

Ochrona

Szara pleśń – niewidzialne czynniki ryzyka

W uprawach jagodowych szara pleśń wciąż bywa błędnie postrzegana jako problem związany z pogodą, aktywujący się dopiero przy długotrwałych opadach i chłodzie. Tymczasem Botrytis cinerea to patogen obecny na plantacji przez cały rok. Niewidoczny, lecz stale aktywny, zdolny do przetrwania w zmiennych warunkach. Zarodników nie da się wyeliminować, ale można skutecznie ograniczyć ich aktywację poprzez precyzyjne zarządzanie środowiskiem.

Inne gatunki

W poszukiwaniu idealnych odmian jagody kamczackiej

Plantacja jagody kamczackiej firmy Plantin (fot. 1) znajdująca się w Muniakowicach, w gminie Słomniki koło Krakowa, obejmuje obecnie siedem różnych odmian tego gatunku. Krzewy rosną na mniej więcej 10 hektarach. Uprawa pełni funkcję nie tylko plantacji towarowej, ale także miejsca, w którym zainteresowani uprawą wiciokrzewu sinego (haskapu, jagody kamczackiej) mogą obejrzeć poszczególne odmiany, zapoznać się z ich cechami, usłyszeć opinię na ich temat, spróbować owoców i nabyć materiał szkółkarski. Z kolei poprzez samozbiory, które każdego roku przyciągają tysiące osób, firma promuje owoce haskapu będące prawdziwym superfood.

Targi/konferencje

Na przymrozki, grad, ulewy

Przebieg tegorocznego sezonu w produkcji owoców jagodowych postawił przed wieloma plantatorami pytania dotyczące zabezpieczania upraw przed ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi. Wiosną i latem „przerobiliśmy” właściwie wszystko co złe – długotrwałe przymrozki i chłody, nawalne deszcze, intensywne gradobicia, porywisty wiatr i krótkie okresy bardzo dużych upałów. Podczas targów Macfrut 2025 w Rimini (czyt. też „Jagodnik” 6/2025) wielu wystawców przedstawiło rozwiązania do ochrony upraw, czasem połączone z dodatkowymi korzyściami, np. produkcją energii.